Pantomogram zębów – kompleksowy przewodnik po badaniu

Czym jest zdjęcie panoramiczne zębów (pantomogram)?

Pantomogram to specjalistyczne badanie rentgenowskie. Obrazuje całe uzębienie pacjenta. Pokazuje zęby szczęki i żuchwy. Widoczne są także otaczające je tkanki i kości. Obejmuje stawy skroniowo-żuchwowe. Ukazuje również zatoki szczękowe. Rentgenowskie zdjęcie przeglądowe jamy ustnej nazywane jest panoramicznym zdjęciem zębów. Jest to dwuwymiarowe prześwietlenie. To zaawansowane badanie obrazowe. Pozwala lekarzom stomatologom uzyskać kompleksowy obraz struktury jamy ustnej. Badanie jest nieinwazyjne. Jest też bezbolesne.

Kiedy wykonuje się pantomogram? Wskazania do badania

Badanie pantomograficzne jest pomocne w diagnostyce. Wspiera również monitorowanie leczenia. Pozwala dentyście dostrzec to, czego nie widać gołym okiem. Dentysta ocenia potrzebę wykonania zdjęcia. Decyzja zależy od stanu zdrowia pacjenta. Pantomogram jest podstawowym zdjęciem diagnostycznym. Wykonuje się je przed rozpoczęciem leczenia. Badanie pozwala ocenić stan zębów. Pomaga rozpoznać próchnicę. Wykrywa ubytki niewidoczne podczas zwykłego przeglądu. Jest stosowane przy urazach szczęki. Służy do diagnostyki zmian w jamie ustnej. Pomaga w wykrywaniu chorób przyzębia. Jest niezbędny przy planowaniu leczenia protetycznego. Wykorzystuje się go do planowania leczenia ortodontycznego. Jest kluczowy przy planowaniu leczenia implantologicznego. Pomaga zaplanować ekstrakcję zębów. Kontroluje rozwój uzębienia u dzieci. Służy do oceny efektów leczenia. Pomaga wykluczyć stany zapalne. Jest ważny przed zabiegami chirurgicznymi. Pantomogram wykonuje się w przypadku bólu zęba. Jest potrzebny przy zaawansowanej próchnicy. Wykorzystuje się go przy chorobach przyzębia. Pomaga zdiagnozować problemy z ósemkami. Może wykryć kamicę ślinianek.
Poniżej znajdziesz listę najczęstszych wskazań:

• Ocena ogólnego stanu zdrowia zębów.
• Rozpoznanie próchnicy, w tym niewidocznych ubytków.
• Diagnostyka chorób przyzębia.
• Ocena zmian w obrębie jamy ustnej.
• Planowanie leczenia ortodontycznego.
• Planowanie leczenia protetycznego.
• Planowanie leczenia implantologicznego.
• Planowanie ekstrakcji zębów (np. ósemek).
• Ocena rozwoju uzębienia u dzieci.
• Diagnostyka po urazach szczęki.
• Wykrywanie zębów zatrzymanych.
• Analiza stanu kości szczękowej.
• Ocena stanu korzeni zębów.
• Diagnostyka kamicy ślinianek.
• Wykluczenie stanów zapalnych przed zabiegami.
• Kontrola efektów przeprowadzonego leczenia.

Przebieg badania pantomograficznego – krok po kroku

Badanie trwa zaledwie kilkanaście sekund. Zazwyczaj wykonuje się je na stojąco. Pacjent umieszcza głowę w specjalnym aparacie. Aparat ten nazywa się pantomografem lub ortopantomografem. Pacjent opiera brodę na specjalnej podpórce. Chwyta uchwyty dłońmi. Musi zachować nieruchomą pozycję. Ramię aparatu obraca się wokół głowy pacjenta. Emituje promieniowanie rentgenowskie. Detektor po przeciwnej stronie rejestruje obraz. Całość trwa kilka minut. Badanie jest szybkie i bezbolesne. Pacjent musi mieć na sobie ołowiany fartuch ochronny. Osłony wypełnione ołowiem chronią resztę ciała.

Jak przygotować się do pantomogramu?

Badanie nie wymaga szczególnego przygotowania. Należy usunąć ruchome elementy metalowe. Dotyczy to biżuterii z głowy i szyi. Zdejmij kolczyki, naszyjniki, spinki. Usuń również protezy ruchome. Metalowe przedmioty mogą zniekształcić obraz. Przed badaniem zakłada się ołowiany fartuch. Chroni on przed promieniowaniem. Zaleca się wykonanie pantomogramu w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego (sugestia z jednego źródła, choć nie jest to powszechna wytyczna i warto to zaznaczyć jako rzadziej spotykane zalecenie).

• Usuń biżuterię z okolic głowy i szyi.
• Zdejmij ruchome protezy zębowe.
• Załóż ołowiany fartuch ochronny.
• Staraj się pozostać nieruchomo podczas badania.
• W przypadku kobiet, jeśli to możliwe, wykonaj badanie w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego.

Bezpieczeństwo pantomogramu i przeciwwskazania

Zdjęcie panoramiczne zębów jest uważane za bezpieczne badanie. Dawka promieni rentgenowskich jest niska. Nowoczesne aparaty emitują minimalną dawkę. Średnia dawka dla pantomogramu to około 0,025 mSv. Dawka roczna promieniowania ziemskiego wynosi 2,4 mSv. Badanie jest bezpieczne dla zdrowia. Stosuje się zasadę ALARA. Oznacza to "As Low As Reasonably Achievable". Promieniowanie może wpływać na tkanki embrionalne. Dlatego ciąża jest kategorycznym przeciwwskazaniem. Kobiety w ciąży nie powinny go wykonywać. Dotyczy to także kobiet podejrzewających ciążę. Pantomogramu nie wykonuje się u niemowląt. Nie wykonuje się go u małych dzieci poniżej 5. roku życia. Przeciwwskazaniem są osoby nieprzytomne. Dotyczy to pacjentów leżących. Chodzi o tych, którzy nie mogą utrzymać pionowej pozycji. Osoby, które nie są w stanie współpracować, również nie mogą mieć wykonanego badania. Zaburzenia neurologiczne mogą być przeciwwskazaniem.

Uwaga: Zawsze poinformuj lekarza o ciąży lub jej podejrzeniu przed badaniem RTG.

Główne przeciwwskazania:

• Ciąża lub jej podejrzenie.
• Niemowlęta.
• Dzieci poniżej 5. roku życia (zazwyczaj).
• Osoby nieprzytomne.
• Pacjenci niezdolni do utrzymania wymaganej pozycji.
• Osoby, z którymi nie można nawiązać kontaktu.
• Ciężkie zaburzenia neurologiczne (w niektórych przypadkach).

Czy na pantomogram potrzebne jest skierowanie?

Aby wykonać panoramiczne zdjęcie uzębienia, potrzebne jest skierowanie. Zazwyczaj wystawia je lekarz dentysta. Warto udać się do specjalisty w celu uzyskania skierowania. Pantomogram wykonuje się wyłącznie na podstawie skierowania od lekarza. Skierowanie jest wymagane w przypadku refundacji NFZ. Pacjenci prywatnych gabinetów mogą wykonać płatne prześwietlenie. Niektóre prywatne pracownie radiologiczne wykonują badanie bez skierowania. Zawsze jednak zaleca się konsultację ze stomatologiem. Skierowanie na badanie RTG zębów nie ma terminu ważności. Wygasa po jego realizacji. Wygasa też, gdy przestaje istnieć konieczność badania.

Ile kosztuje pantomogram? Cena badania

Cena pantomogramu nie jest wysoka. Koszt badania zależy od placówki i lokalizacji. W mniejszych miejscowościach ceny zaczynają się od 80 zł. Mogą sięgać 120 zł. W większych miastach cena wynosi około 120-150 zł. Średnia cena zdjęcia panoramicznego to około 100 zł. Koszt pantomogramu 2D waha się od 80 do 120 zł. W Warszawie ceny wynoszą od 50 do 200 zł. W Krakowie od 65 do 180 zł. W Łodzi od 40 do 200 zł. We Wrocławiu od 60 do 165 zł. W Poznaniu od 40 do 300 zł. W Gdańsku od 45 do 150 zł. W Szczecinie od 50 do 145 zł. W Bydgoszczy od 50 do 120 zł. W Katowicach od 50 do 175 zł. W Lublinie od 60 do 150 zł. W Białymstoku od 50 do 120 zł. W Gdyni od 40 do 150 zł. Koszt pantomogramu 3D jest wyższy. Wynosi od 200 do 500 zł. Warto porównać ceny i opinie przed rezerwacją. Dbanie o zdrowie jamy ustnej to inwestycja.

Przykładowe koszty pantomogramu w wybranych miastach:

Miasto	Orientacyjny zakres cen (zł)
Warszawa	50 - 200
Kraków	65 - 180
Wrocław	60 - 165
Średnia ogólnopolska	80 - 150 (dla 2D)

Czy pantomogram można wykonać na NFZ? Tak, jest refundowany. Dorosłym przysługuje raz na 3 lata. Dzieciom i młodzieży od 5 do 18 lat również. Jest też refundowany 2 razy w trakcie leczenia ortodontycznego do 18. roku życia. Refundacja dotyczy gabinetów z umową z NFZ. Należy mieć skierowanie od lekarza NFZ. Niektóre źródła podają, że badanie nie jest refundowane przez NFZ – ta informacja jest sprzeczna z innymi i wskazuje na różnice w dostępie lub interpretacji przepisów. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia, pantomogram przysługuje w określonych przypadkach na NFZ.

Jak często można wykonywać pantomogram?

Pantomogram powinien być wykonywany minimum raz na dwa lata. Zalecany okres profilaktycznie to co 2-3 lata. Częstotliwość zależy od stanu zdrowia jamy ustnej. Zależy też od zaleceń lekarza. W trakcie leczenia ortodontycznego może być potrzebny częściej. Dentysta zaleca odpowiednią radiologię. Decyzja zależy od stanu, który musi ocenić. Zdjęcia zachowują ważność do 2 lat. Lekarz może jednak zdecydować inaczej. Zdjęcie RTG zębów jest aktualne przez około pół roku (w kontekście planowania leczenia).

Pantomogram a inne badania obrazowe (np. CBCT)

Pantomogram to badanie dwuwymiarowe (2D). Pokazuje szeroki obraz jamy ustnej. Czasem potrzebne jest badanie bardziej szczegółowe. Tomografia komputerowa CBCT dostarcza obraz trójwymiarowy (3D). Tomografia jest badaniem trójwymiarowym. Daje więcej informacji o strukturach. CBCT jest wykorzystywana, gdy pantomogram jest niewystarczający. Na przykład przy planowaniu implantów. Albo przy skomplikowanych ekstrakcjach. Tomografia CBCT ma zazwyczaj wyższą dawkę promieniowania (około 0,18 mSv). Zdjęcie wewnątrzustne (punktowe) ma niższą dawkę (około 0,005 mSv). Obejmuje ono maksymalnie do 4 zębów. RTG w projekcji bocznej (cefalometria) jest kluczowe dla ortodoncji. Dentysta dobiera odpowiednie badanie. Zależy to od celu diagnostycznego.

Jak odczytać zdjęcie pantomograficzne zębów?

Tylko wykwalifikowany lekarz dentysta może oceniać prześwietlenie. Stomatolog analizuje obraz. Szuka zmian patologicznych. Widoczne są próchnica, stany zapalne, torbiele. Można wykryć wady zgryzu i guzy. Lekarz ocenia stan kości i przyzębia. Sprawdza położenie korzeni zębowych. Analizuje zęby zatrzymane. Ocenia stawy skroniowo-żuchwowe. Patrzy na zatoki szczękowe. Odczytanie pantomogramu wymaga specjalistycznej wiedzy. Pacjent otrzymuje zdjęcie cyfrowe lub kliszę. Może otrzymać także opis badania. Koszt opisu badania może być dodatkowy.

Gdzie zrobić zdjęcie panoramiczne zębów?

Panoramiczne zdjęcie zębów można wykonać w pracowni radiologii stomatologicznej. Dostępne jest także w niektórych gabinetach stomatologicznych. Wiele placówek oferuje badania na nowoczesnych aparatach cyfrowych. Część pracowni działa bez wcześniejszej rejestracji. Można znaleźć placówki w dużych miastach. Dostępne są we Wrocławiu, Krakowie, Katowicach. Są też w Gliwicach, Zabrzu, Warszawie. Znajdziesz je w Łodzi, Bielsku-Białej. Dostępność zależy od regionu. Zawsze warto sprawdzić godziny otwarcia placówki. Porównaj ceny i opinie przed wizytą.

Pantomogram to standardowe badanie. Jest kluczowe dla zdrowia jamy ustnej. Umożliwia wczesne wykrycie problemów. Warto wykonywać je regularnie. Skonsultuj się ze swoim dentystą. On zaleci odpowiednią częstotliwość badania. Inwestycja w pantomogram to inwestycja w zdrowy uśmiech.

Nieleczona próchnica może prowadzić do zawaÅ‚u serca – lek. dent. Joanna JakliÅ„ska

Ortodoncja przestaÅ‚a być już tylko 'ustawianiem zÄ™bów’. Mamy wpÅ‚yw na odmÅ‚odzenie wyglÄ…du twarzy nawet o 10 lat – dentystka Eliza Ganczarska-Kaliszuk

Pantomogram może ujawnić zmiany, których nie widać gołym okiem.

Zdjęcie panoramiczne zębów jest uważane za bezpieczne badanie diagnostyczne.

Pantomogram dostarcza znacznie więcej informacji na temat kondycji uzębienia niż zwykły przegląd stomatologiczny.