Co to jest fluor i gdzie występuje?
Fluor jest pierwiastkiem chemicznym. Należy do grupy niemetali. Jest jednym z najbardziej aktywnych pierwiastków. W stanie wolnym występuje jako trujący gaz. W naturze nie znajdziemy go w formie wolnej. W skorupie ziemskiej występuje w postaci związków. Związki te nazywamy fluorkami. Fluorki są obecne w pastach do zębów. Fluor występuje w naturalny sposób w wodzie pitnej. Znajdziemy go także w glebach powulkanicznych. Występuje w wodach gruntowych. Niektóre rośliny zawierają fluor. Przykładem jest herbata. Fluor jest niezbędny dla zdrowia człowieka. Odgrywa ważną rolę w organizmie.
Rola fluoru w zdrowiu jamy ustnej
Fluor zrewolucjonizował stomatologię. Jest niezbędny dla zębów. Wzmacnia szkliwo zębów. Chroni zęby przed próchnicą. Działa kariostatycznie. Oznacza to, że hamuje rozwój próchnicy. Szkliwo zębów zawiera hydroksyapatyty. Te składniki są podatne na kwasy. Fluor tworzy fluoroapatyt. Fluoroapatyt jest odporny na działanie kwasów. Fluor potrafi naprawić niewielkie ubytki szkliwa. Może zahamować proces jego destrukcji. Fluor ogranicza wzrost bakterii próchnicotwórczych. W gabinecie stomatologicznym stosuje się fluoryzację. To zabieg wzmacniający zęby. Fluoryzacja jest powszechnie stosowana. WHO uznaje fluoryzację za korzystną. American Dental Association zaleca pasty z fluorem. Stosuj je już od pierwszego zęba.
Związki fluoru wchłaniamy z past do zębów. Przeciętnie pasta dla dorosłych ma 500-1500 ppm fluoru. Normy unijne określają zawartość fluoru. Powinna wynosić 1000-1500 ppm. Pasty dla dzieci mają mniej fluoru. Zazwyczaj 500-600 ppm. Dzieci do 6 lat powinny używać pasty dla swojego wieku. Pasty bez fluoru nie są niezdrowe. Nie mają jednak działania przeciwpróchnicowego. Fluor jest niekwestionowanym numerem jeden. Hamuje rozwój próchnicy skutecznie.
"Zdecydowanie większe korzyści wynikające z zastosowania fluoru w środkach do higieny jamy ustnej niż ewentualne ryzyko powikłań."
"Przeciwskazań do szczotkowania zębów pastami z fluorem nie widzą stomatolodzy i Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)."
"Fluor jest niekwestionowanym numerem jeden, jeśli chodzi o hamowanie rozwoju próchnicy."
Dzienne zapotrzebowanie na fluor
Zapotrzebowanie na fluor zmienia się z wiekiem. Zależy też od płci i masy ciała. Zaleca się, aby nie przekraczać 3,5 mg fluoru dziennie. Dawka niezbędna jest bliska dawce toksycznej. Dlatego ważny jest umiar. Oto przybliżone dzienne zapotrzebowanie:
| Wiek/Grupa | Zapotrzebowanie (mg/dobę) |
|---|---|
| do 6 m.ż. | 0,01 mg |
| od 7 do 12 m.ż. | 0,5 mg |
| od 1 do 3 r.ż. | 0,7 mg |
| od 4 do 6 r.ż. | 1 mg |
| od 7 do 9 r.ż. | 1,2 mg |
| od 10 do 12 r.ż. | 2 mg |
| od 13 do 18 r.ż. | 3 mg |
| kobiety | 3 mg |
| mężczyźni | 4 mg |
Osoby mieszkające na terenach z niską zawartością fluoru mogą potrzebować więcej. Zapotrzebowanie zaspokaja zróżnicowana dieta. Podstawowym źródłem jest woda pitna. Fluor dostaje się do organizmu także z past do zębów.
Ile fluoru jest w paście do zębów?
Przeciętnie pasta dla dorosłych zawiera od 500 do 1500 ppm fluoru. Pasty dla dzieci mają zazwyczaj od 500 do 600 ppm fluoru.
Nadmiar fluoru: Skutki i fluoroza
Nadmiar fluoru może być szkodliwy. Dawka toksyczna fluoru to powyżej 20 mg na dobę. Spożycie 5-10 g fluoru może być śmiertelne. Przedawkowanie fluoru prowadzi do fluorozy. Fluoroza jest rzadkim powikłaniem. Występuje częściej u dzieci i młodzieży. Jest to zaburzenie rozwoju szkliwa. Objętość fluoru w organizmie wynosi około 3 mg na kg masy ciała. Nadmiar fluoru może prowadzić do toksyczności. Dotyka tkankę kostną, wątrobę i nerki. Może uszkodzić układ nerwowy. Duże ilości fluoru mogą deformować kości u dzieci. Nadmiar fluoru może wpływać na wchłanianie żelaza. Jest związany z ryzykiem obniżenia IQ u dzieci. Może prowadzić do poronień u kobiet w ciąży. Objawy lżejszego zatrucia fluorem to bóle brzucha. Mogą wystąpić nudności i wymioty. Przedawkowanie może prowadzić do rozmiękczenia zębów. Powoduje brązowe zabarwienie zębów.
Przyczyny nadmiaru fluoru są różne. Może to być woda pitna o wysokim stężeniu. Woda zanieczyszczona nadmiarem fluoru występuje geograficznie. Dotyczy to na przykład Uzbekistanu, Indii czy Chin. Inne źródła to produkty dentystyczne. Należą do nich pasty i płukanki. Pestycydy mogą zawierać fluor. Herbata butelkowana też. Patelnie z powłoką nieprzywierającą. Niektóre farmaceutyki zawierają fluor. Przetworzona żywność z fluoryzowaną wodą. Zaleca się nie przekraczać 3,5 mg fluoru dziennie. Dawka toksyczna wynosi 5 mg F/kg masy ciała. Dawka powodująca wczesne objawy to 1 mg F/kg masy ciała.
"Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja jest trucizną."
Niedobór fluoru w organizmie
Zbyt mała ilość fluoru też ma negatywne skutki. Niedobory fluoru wpływają na szkliwo zębów. Sprzyjają osłabieniu tkanki zębowej. Mogą prowadzić do rozwoju próchnicy. Zbyt mała ilość fluoru osłabia kości. Zwiększa ryzyko złamań. Może przyczynić się do rozwoju osteoporozy.
Kontrowersje wokół fluoryzacji wody
Fluoryzacja wody budzi silne emocje. Wiele krajów Europy Zachodniej zrezygnowało z fluoryzacji wody. W Stanach Zjednoczonych fluoryzacja wody jest powszechna. Dotyczy ponad 70% populacji. Krytycy fluoryzacji wody podnoszą różne argumenty. Kwas fluorokrzemowy (HFS) jest używany do fluoryzacji. Jest to produkt uboczny przemysłu nawozów. HFS bywa zanieczyszczony. Zawiera toksyczne metale. Należą do nich arsen i ołów. Setki badań łączą narażenie na fluor z zaburzeniami neurorozwojowymi. Fluor działa jako czynnik zaburzający gospodarkę hormonalną. Krytycy twierdzą, że to masowe podawanie leków. Odbywa się bez indywidualnej zgody. Istnieją wydarzenia prawne dotyczące fluoryzacji. Działania EPA i orzeczenia sądów wskazują na zagrożenia. Ruchy przeciwko fluoryzacji rosną w siłę. Robert F. Kennedy Jr. jest przeciwnikiem fluoryzacji. Dr Joel Bohemier jest liderem tego ruchu.
"Stanowisko Kennedy’ego jest jasne: fluoryzacja wody, choć ma na celu promowanie zdrowia publicznego, nie jest już zgodna ze standardami etycznymi."
Zwolennicy fluoryzacji wody podkreślają jej rolę w ograniczaniu próchnicy. Wskazują na poparcie ze strony organizacji zdrowotnych. WHO rekomenduje profilaktyczne stosowanie fluorków. Chodzi o zapobieganie chorobie próchnicowej.
Czy fluoryzacja wody jest bezpieczna?
Bezpieczeństwo fluoryzacji wody jest przedmiotem debaty. Organizacje zdrowotne jak WHO ją popierają. Krytycy wskazują na potencjalne ryzyka. Wymieniają zanieczyszczenia kwasu fluorokrzemowego. Wspominają wpływ na zdrowie neurorozwojowe.
Bezpieczeństwo stosowania fluoru
Fluor jest bezpieczny dla zdrowia. Należy stosować go w odpowiednich ilościach. Wszystko zależy od dawki. Korzyści ze stosowania fluoru są duże. Są znacznie większe niż potencjalne niebezpieczeństwa. Dotyczy to stosowania fluoru w produktach do higieny jamy ustnej. Dawka fluorku z past jest bezpieczna. Dotyczy to dorosłych i kobiet w ciąży. Potwierdzają to eksperci. Dr Przemysław Stankowski to ekspert. Zaznacza bezpieczeństwo fluoryzacji gabinetowej. Uczulenie na fluor jest rzadkie. Pasty bez fluoru powinny być wybierane. Dotyczy to kobiet w ciąży i małych dzieci. Także osób starszych. Dzieci do 8 lat powinny myć zęby pod nadzorem. Rodzice muszą pilnować, by dziecko nie połykało pasty. W razie wątpliwości pytaj dentystę.
"Zdaniem eksperta lek. stom. Przemysław Stankowski, dawka fluorku z past, żeli do intensywnej fluoryzacji lub używana w gabinecie podczas fluoryzacji jest całkowicie bezpieczna, także dla kobiet w ciąży."
"Zdaniem stomatologów, wszelkie teorie dotyczące szkodliwej działalności fluoru są mocno przesadzone."
"Korzyści wynikające z zastosowania fluoru w środkach do higieny jamy ustnej zdecydowanie przewyższają ewentualne ryzyko powikłań."
Jak kontrolować spożycie fluoru?
Kontrolowanie spożycia fluoru jest ważne. Pomaga uniknąć nadmiaru. Stosuj pastę z fluorem dostosowaną do wieku. Myj zęby co najmniej dwa razy dziennie. Szczotkuj przez około 2 minuty. Używaj nitki dentystycznej raz dziennie. Unikaj szkodliwych nawyków. Należą do nich palenie tytoniu. Ograniczaj napoje gazowane. Regularnie odwiedzaj dentystę. Wizyty co pół roku są ważne. Płucz zęby dokładnie po myciu. Unikniesz wchłaniania zbyt dużej ilości fluoru. Unikaj spożywania fluorowanej wody. Ogranicz picie herbaty bogatej w fluor. Spożywaj produkty bogate w wapń. Mleko i jego przetwory są dobrym źródłem. Wapń pomaga usunąć nadmiar fluoru. Zadbaj o odpowiednią dietę. Aktywność fizyczna też jest ważna. Monitoruj stężenie fluoru w surowicy. Dotyczy to stosowania preparatów z fluorem. Konsultuj się z dentystą lub pediatrą. Uzyskasz odpowiednią dawkę fluoru.
- Używaj pasty z fluorem od 1 zęba.
- Szczotkuj dziecku poniżej 6. roku życia zęby pastą przeznaczoną do jego wieku.
- Dzieci do 8. roku życia powinny myć zęby pod nadzorem dorosłego.
- Po zabiegu fluoryzacji nie jedz i nie pij przez co najmniej dwie godziny.
- Nie myj zębów przez 12 godzin po fluoryzacji.
Jak usunąć nadmiar fluoru z organizmu?
Spożywanie produktów bogatych w wapń może pomóc. Wapń wiąże fluor. Przykładem są mleko i przetwory mleczne. Dokładne płukanie ust po myciu zębów ogranicza wchłanianie. Ograniczenie źródeł fluoru w diecie jest kluczowe.
Fluor z pasty do zębów jest generalnie bezpieczny. Należy stosować go zgodnie z zaleceniami. Ważna jest ilość pasty. Szczególnie u dzieci. Połykanie dużej ilości pasty może prowadzić do nadmiaru fluoru.
Czy fluor jest bezpieczny dla dzieci i kobiet w ciąży?
Tak, fluor jest bezpieczny. Musi być stosowany w odpowiednich dawkach. Pasty dla dzieci mają niższą zawartość fluoru. Kobiety w ciąży mogą bezpiecznie używać past z fluorem. W razie wątpliwości skonsultuj się z lekarzem.
